"گزارش": مایه حیاتی که تبخیر می‌شود
تغییر اقلیم در ایلام در طول سال‌های اخیر موجب تبخیر آب‌های سطحی استان شده است که اگر راهکاری برای آن اندیشیده نشود شاهد از دست دادن این مایه‌ی حیات خواهیم بود.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه ایلام، این استان بامتوسط بارش سالیانه 427 میلیمتر، باتوجه به میزان بارندگی و ویژگی‌های زمین‌شناختی و توپوگرافی خاص ازمنابع آب سطحی و زیرزمینی نسبتاً خوبی برخوردار است.
نظر به شرایط ویژه استان ازجمله وجود ارتفاعات کبیرکوه از سلسله جبال زاگرس از دو شرایط خاص آب وهوایی برخورداراست. قسمت جنوبی وغربی این رشته کوه شامل دشت‌های پست باحداقل ارتفاع حدود 60 متر از سطح دریا، دارای شرایط آب وهوائی خشک با دمای بیش از 52 درجه سانتیگراد، شامل شهرستان‌های دهلران ومهران که بطور عمده دارای کمترین پوشش گیاهی ومورفولوژی تپه ماهوری و در ناحیه شمالی استان آب وهوای معتدل حکمفرما‌ست.
با توجه به شرایط خاص توپوگرافی ومورفولوژی استان درفواصل مکانی اندک شاهد تغییرات شدید آب وهوایی زیرحوزه‌ها هستیم، به طوری که دما، بارش، تبخیر، رطوبت، سرعت و جهت باد باهم متفاوت است.
بررسی کلی اقلیم استان ایلام
بحث اقلیم یک منطقه معمولاً معدل جریانات آتمسفر و موقعیت‌های جوی آن منطقه رادر بردارد. توده‌های جوی در اثر تغییرات گرما و رطوبت شکل می‌گیرند، در واقع این دوعامل ازعوامل اصلی برای تشخیص نوع اقلیم یک منطقه به شمار می‌رود.
گردش عمومی جو نیز عمدتاً بعلت اختلاف درجه حرارت بین قطبین و استواست. در عرض‌های جغرافیایی متوسط، حرکت عمومی جوازغرب به سمت شرق بوده که البته توزیع فصول وعوامل جغرافیایی محلی هر کدام سبب بروز تغییراتی در این جریانات می‌شوند.
کشور ایران نیز به علت قرارگرفتن درعرض جغرافیایی متوسط دارای جریانات غربی بوده و بدیهی است که حرکت توده‌های هوا و سیستم‌های مختلف بدون در نظر گرفتن موقعیت‌های محلی اکثراً در همین مسیر است.
توده‌های هوایی که در نیمه سرد سال، استان ایلام را تحت تأثیرقرار می‌دهند، دارای رطوبت کافی بوده و از روی دریای مدیترانه وجنوب اقیانوس اطلس به سمت ایران هدایت شده و از شمال و غرب وارد کشور می‌شوند. این توده‌ها بارندگی فراوانی را بر روی دامنه‌های زارگرس موجب شده که بیشتر آن در زمستان رخ می‌دهد و در بهار و پاییز نیز سبب بروز رگبارهای شدید همراه با رعد و برق می‌شود.
فعالیت عمده این توده‌ها در قسمت‌های غربی سلسله جبال زاگرس است. توده‌های هوای دیگری که استان ایلام را تحت تأثیر قرار می‌دهند، توده‌های هوای دریایی حاره هستند که در فصل سرد سال پس از عبور از عراق و قسمتی ازعربستان ازغرب و جنوب غربی وارد کشور ایران خصوصاً استان ایلام می‌شوند. توده‌های هوای سردحاره‌ای نیز در تابستان برروی منطقه اثر گذاشته و گردوخاک و بادهای محلی را باعث می‌شوند که این موضوع در مناطق مهران و دهلران بیشتر خود را نشان می‌دهد.
بررسی وتجزیه و تحلیل پارامترهای اقلیمی
باران:
عامل بارندگی یکی از مهم‌ترین و درعین حال تغییرپذیرترین عوامل جوی است. مقدار این پارامتر بسته به موقعیت کلی منطقه و وضعیت جوی برای مناطق مختلف متفاوت است.
جهت بررسی وضعیت بارندگی استان ایلام یک دوره مشترک 36 ساله( از سال آبی 51-50 لغایت 86-1385 ) انتخاب و مورد استفاده قرار گرفته است.
با توجه به شرایط اقلیمی که در قبل اشاره شد، مقدار بارندگی سالانه استان در مناطق مختلف دارای اختلاف نسبتاً فاحشی است، بطوری‌که در منطقه "یبیس" و "فکه" بارندگی بین 200 تا 220 میلیمتربوده و این در حالی است که درغرب ارتفاعات "شره زول" درمحلی بنام "چنان" 742 میلیمتر و در ابتدای ارتفاعات کبیرکوه(چنارباشی) 882 میلیمتر است.
قسمت‌های جنوبی استان با بارش کم از آخرین نقطه استان(فکه) شروع و به مهران ختم می‌شود. متوسط بارش استان 427 میلیمتر است که این نشان از وجود اختلاف ارتفاع در این مناطق است.
دما:
یکی ازعواملی که معمولاً درمیزان افزایش یا کاهش دما تأثیرمستقیم دارد، ارتفاع است. به همین دلیل با استفاده از ارقام دما و ارتفاع ایستگاه‌های مورد استفاده، روابط همبستگی برای پارامتر دمای متوسط سالیانه محاسبه شده و نتایج حاکی از آن است که متوسط دمای استان 20.6 درجه سانتیگراد، دمای کل محدوده‌های مطالعاتی 21.4 درجه سانتیگراد، بیشترین دما در دهلران با 25.8 درجه سانتیگراد و پس از آن مهران و دشت عباس با 25.6 و 25 درجه سانتیگراد و کمترین دما در ارتفاعات کبیر کوه با میانگین 9.5 درجه سانتیگراد ثبت شده است که این نشان از افزایش سه درصدی دما نسبت به دوره‌های گذشته است.
تبخیر:
یکی ازپدیدههای مهم درگردش آب در طبیعت، پدیده تبخیر و تعرق است که بدون وقفه در سطح کره زمین اتفاق می‌افتد. بیشترین مقدار تبخیر از سطح آزاد آب اتفاق می‌افتد، مانند سطح اقیانوس‌ها، دریاها، دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، مخازن سدها و بندها و همچنین از سطوح مرطوب خاک نیز به وقوع می‌پیوندد که از نظر کشاورزی و آبیاری قابل اهمیت است.
اهمیت تبخیر از آنجا آشکار شده که هر سال میلیون‌ها مترمکعب آب شیرین از مخازن سدها که به دست انسان ساخته شده، تبخیر می‌شود.
با توجه به نتایج حاصل شده از مبانگین دوره آماری مدنظر استان ایلام به دو منطقه گرم وخشک ومعتدل کوهستانی تقسیم می‌شود که بیشترین تبخیر از دهلران تا رودخانه میمه با متوسط 4180، حدود 10 کیلومتر به سمت شرق شهر دهلران و کمترین آن در ارتفاعات کبیرکوه با 790 میلیمتر است. علت بیشترین مقدار تبخیر محدوده ذکر شده درجه حرارت بالا، نبود رطوبت کافی و در نتیجه خشک بودن آب وهوا‌ست.
پس از رسم منحنی‌های هم تبخیر استان، نتایج نشان داد که متوسط تبخیر از سطح طشتک تبخیر 2717 میلیمتر در سال، متوسط تبخیر از سطح آزاد آب 2174 میلیمتر در سال(ضریب 0.8)، متوسط تبخیر واقعی 1522 میلیمتر در سال(ضریب 0.7) و با توجه به گزارش قبلی متوسط تبخیر استان به میزان 5.5 درصد افزایش را نشان می‌دهد.
بنابر این گزارش نظر به افزایش تقریبی دما وتبخیر دریک بازه زمانی 7 ساله ومتوسط بارندگی استان توجه به عمل فرایند تبخیر الزامی است.