به گزارش خبرنگار مهر در ایلام، قاسم جانی صبح پنج شنبه در جمع خبرنگاران اظهار داشت: سرزمین زرخیز ایلام، در گوشه غربی ایران‌زمین دوست داشتنی آرمیده است و فروزان و درخشان از تمدن دیرپای کهن که بیش از پنج هزار سال پیش پدید آمده است.

وی ادامه داد: عیلامیان باستان سرزمین خود را هتامتی می‌نامیدند، سرزمین خدا و در کتیبه‌های سومری، این سرزمین را آلام، آلامو یا آلامتو خوانده ‌اند که معنی آن کوهستان برآمدن خورشید و یا خورشید کوه و در دوران ساسانیان این سرزمین گوشه‌ای از استان پهناور پهله بود.

این کارشناس با اشاره به اینکه یکی از دیدنیهای منحصربه فرد این استان که ایرانیان هوشمند از دست کم سه هزارسال پیش از آن استفاده صنعتی، به ویژه در صنعت دریانوردی و ساختمانی، نموده ‌اند چشمه قیر روان است، خاطرنشان کرد: اندیشمندان ایرانی به جهت نفوذناپذیری کف کشتیها و سقف خانه‌ها در برابر آب آنها را قیراندود می‌کردند و به گفته تمامی نگارندگان تاریخ علم، دانشوران ایرانیان نخستین مردمانی بودند که از قیر استفاده کردند.

جانی عنوان کرد: همچنین ایرانیان از چشمه‌های نفت روان در پیرامون آتشکده پارسوماش (مسجد سلیمان) در صنایع نظامی و روشن نمودن خشاب‌ها استفاده می‌کردند.

وی افزود: پروکوپیوس، Procopius، تاریخ نگار رومی در سده ششم میلادی، از روغن مادها نام می‌برد و می‌گوید که ایرانیان، ظرف‌هایی از روغن مادها و گوگرد را پر کرده و آنها را آتش زده و به سوی دشمن پرتاب می‌کنند و پروکوپیوس می‌گوید که این ماده در روی آب شناور مانده و به محض تماس، کشتی‌های دشمن را به آتش می‌کشیده است.

جانی بیان داشت: چشمه قیر روان شهرستان دهلران این اثرطبیعی در منطقه حفاظت شده بوستان جنگلی آبگرم شهرستان دهلران قرار گرفته ‌است . بوستان جنگلی با ویژگی‌هایی بی‌همتا ( چشمه قیر، چشمه‌های آب گرم، غار خفاش، ...) و همچنین زیست‌ گاه منحصر به‌فرد گونه حمایت شده خفاش که در جهان بی‌مانند است.

این کارشناس بیان داشت: با نزدیک شدن به چشمه بوی شدید قیر، چونان بازدم زهرآگین اژدها، به مشام می‌رسد و قطر چشمه نزدیک به 9 متر است و از زیر آن آب گرمی مملو از ذرات ریز و درشت قیر سیال جاری است.

جانی افزود: از آنجاییکه در فصل تابستان جانورانی که به هوای خوردن آب به چشمه نزدیک می‌شدند درون قیر گیر کرده و از بین می‌رفتند به همین دلیل پیرامون چشمه را با فنسی سبز رنگ و سقف ‌دار پوشانده‌ اند، که این خود بهترین نشانی یافتن چشمه است.

به گزارش خبرنگار مهر در ایلام، در طول نخستین جنگ جهانی، اشغالگران متجاوز انگلیسی برای استفاده از این چشمه تا نزدیکی آن خط آهن کشیده بودند که آثار آن هنوز پابرجاست.

بر پایه گفته‌های مردم محلی، این چشمه، خون اژدهایی بوده که در جنگ با پهلوانی اساطیری، (به گفته ایشان اسفندیار رویین‌تن) ، به هلاکت رسیده است.

برای رسیدن به این چشمه سیاه‌ رنگ باید از شهر دهلران به سمت بوستان جنگلی آبگرم رفت. در منطقه دشتی، پایین دامنه سیاه کوه پس از طی چند کیلومتر در داخل بوستان در سمت راست جاده تابلویی وجود دارد که مسیر چشمه قیر را نشان میدهد. پس از آن دیگر هیچ نشانی وجود ندارد و باید مسیر را با استفاده از حس جهت‌یابی یک گردشگر و یا شاید نادر مسافران احتمالی یافت. بخش مشکل مسیر پایین رفتن از دیواره یک رودخانه فصلی و بالا آمدن از سوی دیگر آن است. (هرگز در هنگام بارندگی این راه را امتحان نکنید.) در حدود 300 متری چشمه قیر، دیگر مسیری ماشین رو وجود ندارد و باید پیاده به سمت آن رفت و این فرصتی است برای دیدن درختچه‌های زیبایی که منطقه را پوشانیده ‌اند.

قیر طبیعی ماده ای است که در خاور نزدیک و به ویژه در جنوب غربی ایران به وفور یافت می شود. مردم این ناحیه از دوره ی نوسنگی به شیوه های گوناگون همچون اندود کردن ظروف مصرفی، کف و دیوار خانه ها و در ساخت ابزارهایی چون داس های ترکیبی کج بیل ها و حتی در امور پزشکی جهت درمان بسیاری از امراض عفونی و دردهای رماتیسمی استفاده می کردند. قیر طبیعی به عنوان یک ماده معدنی همانند ابسدین و فیروزه سهم مهمی را در تجارت منطقه ای و برون منطقه ای به خود اختصاص داده بود. عیلامی ها در اواسط هزاره ی چهارم ق.م ماده ای ترکیبی تحت عنوان خمیر قیر تولید و از آن در ساخت اشیایی نظیر ظروف مصرفی، آئینی، مهره ها و زیور آلات تزئینی مهرها مسطح و استوانه ای استفاده می کردند. با فروپاشی حکومت عیلام در 640 ق.م استفاده از این ماده ی معدنی نیر کم کم رو به کاهش رفته و از آن فقط در سازه های معماری استفاده شده است.

اما نکته حائز اهمیت این است که در حال حاضر از چشمه قیر هیچ استفاده ای نمی شود و بدون کابرد رها شده است در حالیکه می توان با بررسیها و پژوهشهای علمی از آن برای توسعه منطقه استفاده کرد ولی در حال حاضر در حد یک اثر طبیعی ملی باقی مانده است و گاهی مردم از آن بازدید می کنند و به راحتی می توان از این مزیت نسبی با توجه به محرومیتهای استان ایلام و شهرستان دهلران برای توسعه استان استفاده بهینه کرد.