اینجا ایلام است؛ بزرگترین تمدن بشر در دنیای باستان
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ایلام گفت: برای ارتقای فرهنگ وهویت ملی کشور، باید به تاریخ استان ایلام بعنوان بخش عظیمی از این هویت توجه ویژه‌ای کرد.
دکتر حبیب‌الله محمودیان در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اظهار کرد: استان ایلام که نام بزرگترین تمدن بشری در دنیای باستان یعنی "عیلام " را یدک می‌کشد، دارای راز و رمزهای ارزشمندی از تمدن و فرهنگ دیرینه این سرزمین کهنسال است.
وی ادامه داد: برای ارتقای فرهنگ وهویت فرهنگی کشور این ضرورت احساس می‌شود تا مسأله بسیار مهم هویت ملی در برنامه‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان با ظرافت و دقت، مورد توجه قرار گیرد تا برخی از کشورهای تازه به دوران رسیده خود را مهد تمدن بشریت تلقی نکنند و درتلاش برای تحریف هویت‌های ارزشمند تاریخی کشورهای دیگر ناکام بمانند.
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد ایلام ادامه داد: حوزه جغرافیائی استان ایلام در ادوار پیش از تاریخ، تاریخی و اعصار اسلامی همچنان بلاانقطاع تداوم تاریخی داشته است و حفاری‌های علمی باستان‌شناسی در این استان خوشبختانه شواهد کم‌نظیری از پیشینه تاریخ وتمدن سرزمین بزرگ ایران را ارائه می‌دهد.
این باستان‌شناس گفت: ملاحظه نقشه فعلی استان، محدوده‌ای را به تصویر می‌کشد که رشته عظیم کبیرکوه در بخش غربی زاگرس، منطقه را به دو قسمت در جهت شمال غرب به جنوب شرق تقسیم و دو حوزه جغرافیائی در شمال و جنوب و یک حوزه مرکزی بر فراز ارتفاعات میانی منطقه را به وجود آورده است.
وی ادامه داد: جریان رودخانه دائمی و پرآب "سیمره" و شعبات آن در امتداد کبیرکوه از یک سو و رودخانه‌های پرآب و متعددی نظیر گنگیر ایوان، کنجان چم مهران، میمه زرین‌آباد و دو برج دهلران که مجموعاً از دامنه‌های جنوبی رشته کوه‌های منطقه جاری و به سمت دشت‌های حاشیه‌ای غرب سلسله جبال زاگرس جریان دارند، زمینه‌های مناسبی برای استقرار مداوم بشر نخستین تا به امروز ایجاد کرده است و این شرایط خاص جغرافیایی، موجب حضور تمدن‌های کهن در اعصار مختلف تاریخ شده است.
محمودیان ادامه داد: دره هُلیلان شمالی‌ترین بخش از مناطق شهرستان شیروان وچرداول از توابع استان ایلام است که در ساحل غربی رود سیمره واقع شده است، براساس بررسی‌های باستان‌شناسی بیش از160 محوطه باستانی و تاریخی فقط در این محدوده از ادوار کهن بر جای مانده است و تپه‌های گوران، کزآباد، سرچم و غارهایی نظیر مرگرگلان و غیره از جمله آثار شاخص این منطقه است.
وی اظهارکرد: یافته‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد این ناحیه از زاگرس در استان ایلام، از استقرارگاه‌های انسان است، به عبارت دیگر در این ناحیه آثاری از انسان ابزارساز از حدود یکصد هزار سال پیش، چون تبرهای سنگی ساطوری و دیگر ابزارهای سنگی به دست آمده است.
محمودیان با بیان اینکه ساکنان هُلیلان پس از پشت سرگذاردن دوران اولیه استقرار و آشنائی به کشاورزی دیم به مرحله کشاورزی آبی نزدیک و به اهلی کردن گاو و گوسفند و بز و اسب پرداخته‌اند که در تاریخ انقلاب کشاورزی ودامپروی بشر نقش کلیدی داشته است، ادامه داد: کشف نمونه‌های بی‌شماری از تیغه‌های سنگی و ابزارهای فرهنگی عصر معروف به «صنایع سنگ» در این حوزه تمدنی، دلیل محکمی بر گسترش و رشد فزاینده فرهنگی و توسعه نظام استقرار و یکجانشینی در دهکده‌ها و شهرنشینی این ناحیه از کشور ایران است.
وی شهرستان دهلران در بخش جنوبی استان ایلام را نیز به لحاظ کشف آثار باارزش تاریخی وتمدنی نسبت به ناحیه کوهستانی، یک حوزه فرهنگی مستقل در جنوب غربی فلات ایران دانست و تصریح کرد: زندگی، استقرار و آثار حیات بشر در این حوزه فرهنگی و جلگه رسوبی که با آبرفت‌های زمین ساختی حاصل از منابع آب نواحی کوهستانی زاگرس موجبات تجربه اندوزی و پیشرفت تکنولوژی در سیستم تولید و توزیع محصول شده است را نباید دست کم گرفت.
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد ایلام تصریح کرد: حوزه رودخانه‌های میمه و دویرج در محدوده موسیان و دهلران که باید به نام "بین‌النهرین صغیر" از آن یاد کرد، پیوسته به جلگه‌های خوزستان وسرزمین بین‌النهرین است. پیشرفت‌های قابل توجه در صنایع سنگی و تهیه ابزارهای مورد نیاز ساکنان ادوار پیش از تاریخ و ادوار بعدی، آن چنان قابل توجه و در خور تأمل هستند که گوئی انقلابی عظیم در تحول نظام زندگی اجتماعی انسان به وقوع پیوسته است.
محمودیان شیوه ابزارسازی، نظام تولید، توزیع و مبادله محصولات بومی یا سایر مناطق، ذخیره موادغذایی، ایجاد سکونتگاه و خانه‌سازی منظم، ابتکار و خلاقیت در تهیه مصالح و مواد ساختمانی، تهیه انواع ظروف سفالی و سنگی، تحول در امر بهره‌گیری از منابع آب برای کشاورزی و بومی‌سازی دانه‌های گندم، جو وعدس، اهلی کردن حیوانات و بهره‌گیری از مواد کانی و معدنی نظیر قیر طبیعی برای موارد عایق بندی و... از جمله تحولات تمدنی ساکنان دهلران، موسیان و نواحی همجوار در مقاطع زمانی یاد شده دانست.
این عضو هیأت علمی دانشگاه ادامه داد: بر اساس حفریات و مطالعات علمی باستان‌شناختی انجام شده در این ناحیه، قدیمی‌ترین دوره این استقرار در حوزه دهلران، متجاوز از ده هزار سال پیش بوده که با نام فرهنگ عصربُزمرده (7200-8200 ق.م ) و سپس در دوره‌های متأخرتر که به ترتیب مربوط به حدود 9 الی 7هزار سال پیش هستند که با عنوان دوره‌های علی‌کُش (6400-7200 ق.م) و محمدجعفر (6100-6400 ق. م) طبقه‌بندی و نامگذاری شده‌اند.
وی تأکید کرد: انسان‌های ساکن در محدوده استان ایلام در این مرحله خود را آماده ورود به دوره‌ای می‌کنند که به نام دوره شهرنشینی یا اختراع خط از آن یاد می‌شود، این تحول بنیادی و اساسی و سرنوشت ساز با عنوان دوره آغاز ادبیات قابل شناسائی و طبقه‌بندی بوده و می‌توان به مراکز این فرهنگ در حوزه مهران و دشت هیژدانه اشاره کرد.
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد ایلام افزود: می‌توان پس از اختراع خط و انقلاب شهری‌گری اولین طلیعه تکنولوژی و دستیابی به فلز آلیاژی مفرغ یا برنز دانست که در حوزه لرستان و منطقه فعلی ایلام اتفاق افتاده و در تاریخ هنر فلزکاری جهان برای خود جایگاه ویژه‌ای را کسب کرده و به «برنز و یا مفرغ‌های لرستان» معروف شده است.
وی با تأکید بر اینکه ما به طور نسبی با سرنوشت حیات انسان و تحولات تمدنی در محدوده جغرافیایی استان ایلام از حدود یکصد هزار سال پیش تا هشت هزار سال قبل و نیز با شناخت بقایای تمدنی و فرهنگی در دوره‌های بعدی تا امروز آشنا هستیم، تأکید کرد: با شناخت بیشتر این منطقه از ایران به این دلیل که پل ارتباطی بین فلات مرکزی وسرزمین میان رودان و یا با دیدی وسیع‌تر ارتباط دهنده شرق وغرب در جهان باستان بوده است می‌توان جهت هویت تاریخی این سرزمین گام‌های ارزشمندی برداشت.