نگاهی اجمالی به یک کتاب درباره استان ایلام

بدون شک پیدایش پدیده جهانی شدن و پیشرفت های  خیره کننده در عرصه  های مختلف علوم فنون نتوانسته انسان امروزی را از توجه به گذشته و تاریخ خود باز دارد واو همچنان مشتاقانه و بی صبرانه درپی آن است که نژاد واصل ونسب وگذشته خود را بشناسد وآنچه در این میان عجیب بنظر میرسد آنکه این تمایلات در قلب اروپا که داعیه توسعه یافتگی  همه جانبه رادارد بسیار پر رنگتر  از بقیه نقاط دنیا مشاهده می شود  در ایران ما و به تبع آن استان ایلام نیز هر از چندگاهی نویسنده ای قلم بدست می گیرد و با جدیت به انساب و خاستگاه اقوام وقبائل مختلف ساکن در این استان می پردازد یکی از  نمونه های بارز آنها  کتابی جدید است با نام ( انساب شهری وعشایری استان ایلام ) که توسط جناب آقای حاج رستم رفعتی تالیف گردیده و انتشارات برگ آذ ین در سیصد وهشتاد ویک صفحه آن را منتشر نموده و پخش خانه فرهنگ سهره به قیمت پنج هزار تومان آنرا به بازار عرضه کرده است در اینجا با کسب اجازه از حضور مولف بزرگوار  که مراتب فضل و نیک سرشتی ایشان بر همگان محرز ومبرهن است نگاهی اجمالی به این اثر انداخته میشود امید آنکه فتح بابی باشد برای کلیه صاحب نظران وقلم بدستان تا در قالب نقدهای منصفانه به بررسی و معرفی اثر موردنظر بپردازند شایسته است در آغاز از حضور نویسنده بسیار گرامی بابت لغزش احتمالی این قلم و جسارت این حقیر پوزش بطلبم  توجه خوانندگان گرامی را به این دستنوشته جلب می نمایم .

الف -  توانمندیها و نقاط قوت کتاب

۱ – یکی از بارزترین و مهترین ویژگی منحصر بفرد این اثر که در اولین نگاه خواننده را مجذوب خود می کند کیفیت بسیارعالی کاغذ بکار رفته است که نشان میدهد هزینه تمام شده آن بسیار بیشتر از قیمت پشت جلد می باشد .
۲ – نفس نگارش یک کتاب درباره موضوعاتی از این قبیل آن هم بوسیله مولفی که حداقل پنجاه شصت سالی در متن رویدادها ی مختلف استان حضور فعال داشته و با اکثر طوایف و قبایل و ایلات  معاشرت و نشست وبرخاست داشته کار بسیار پسندیده ای است که امیدوارم الگوی موفقی برای دیگر پیشکسوتان و پیران جهاندیده دیارمان باشد .
۳ – بدون شک بررسی سیر تاریخی استان ایلام از گذشته های دور تاکنون نسبت به بقیه مطالب کتاب از جذابیت بسیار بیشتری برخوردار است خصوصا نظریات بدیعی که درباره علت مهاجرت والیان به پشتکوه ارائه شده نظر هر خواننده ای را به خود جلب می نماید  .
۴ – از نکات بارز کتاب استفاده از جدول ونمودار برای بیان آسانتر شجره نامه ایلات وطوایف می باشد که کمک زیادی به قابل فهم شدن  مطالب نموده است .
۵ – گنجاندن برخی خاطرات تلخ وشیرین خود نویسنده در لابلای دیگر مطالب بر جذابیت و گیرایی کتاب افزوده است .
۶ – اندازه کلمات کتاب متناسب با قوه بینایی تمامی سنین انتخاب گردیده و هرگز آزاردهنده نیست .
۷ – طرح روی جلد کتاب با موضوع آن همخوانی داشته ورنگ و اجزا در این طرح بخوبی بکارگیری شده است .
۸ – برخی استدلال ها ونتیجه گیری ها در باره علل و عوامل بروز رویدادها به خوبی انجا م شده و نحوه پرداخت برخی ماجراها و حوادث راضی کننده است .
۹ –  بعضی از  عکس ها به دریافت مطالب کمک شایانی می نمایند و در ایجاد برداشت واقعی خواننده نقش موثری دارند .
۱۰ – تعداد صفحات کتاب متناسب با گستردگی موضوع می باشد و از حوصله خواننده خارج نیست و او را وادار می کند کتاب را به پایان برساند .

ب -  برخی نقاط ضعف کتاب :

۱ – بزرگترین ایرادی که می توان براین اثر وارد نمود ویرایش بسیار ضعیف و عدم رعایت بدیهی ترین اصول اولیه آیین نگارش زبان فارسی است که لطمه جبران ناپذیری براعتبار کتاب وارد نموده است تا جایی که همین عامل موجب گردیده خواننده برداشت های مختلف از برخی جملات کتاب داشته باشد .
۲ – توصیف  اغراق آمیز برخی افراد  معمولی  و در عین حال کوچک جلو ه دادن بسیاری از افراد محبوب و تاثیر گذار و کلیدی وبا وجاهت دیگر ایلات و قبائل و عدم اشاره به برخی از دیگر از  نارسایی های قابل توجه کتاب می باشد .
۳ – پرداختن و بزرگنمایی بیش از حد برای برخی از طوایف وقبائل حتی بالاتر از ظرفیت ونام و اعتبار  آنها و اشاره بسیار ضعیف و یا از قلم انداختن بسیاری دیگر از قبایل  ایراد اساسی و غیرقابل چشمپوشی این اثر می باشد .
۴ – نگارش مطالبی چند درباره برخی اشخاص و طوایف وقبائل بدون ارائه و ذکر منابع و ماخذ مستند  ومورد وثوق از دیگر نقاط ضعف کتاب می باشد .
۵ –  عدم وجود نمایه اشخاص و مکان ها و رویدادها در پایان کتاب از دیگر کمبود های قابل ذکر آن است .
۶ – یکی از اصول اولیه نگارش هرکتاب ذکر منابع ومدارک و مستندات مورداستفاده مولف در پایان کتاب است که در اثر مورد اشاره به آن توجه نشده است .
۶ – برخی شجره نامه ها در متن کتاب بصورت دست نویس وناخوانا ومخدوش آورده شده است .
۷ – اشاره غیر ضروری به درگیریها و تنش ها یی که درگذشته های بسیاردور بین طوایف وجود داشته واغلب حساسیت برانگیزا ست وبه نوعی نبش قبر محسوب می شود از جمله مواردقابل ذکر برای نارسایی این کتاب می باشد .
۸ – صدور رای نهایی در خصوص برخی املاک وزمین های زراعی و مراتع ومکانهای مسکونی که از زمانهای گذشته مورد مناقشه و دارای معارض بوده و متعلق دانستن آنها به یکی از طرف های دعوا از مواردی است که در چاپ های بعدی بایستی مورد توجه قرار گیرد .
۹ – انکار خاستگاه و محل سکونت دائمی برخی طوائف و قبائل وایلات   و مهاجر دانستن بسیاری از آنها بدون ارائه دلیل و مدرک ومنبع مستند از نکاتی است که  بایستی مدنطر مولف گرامی قرار گیرد .
۱۰ – عدم اعلام تیراژکتاب در قسمت شناسنامه آن و لحاظ نشدن تلفظ انگلیسی نام اشخاص و طوایف وایلات و مکان ها ی که بصورت محلی وبومی نامگذاری شده اند از جمله کمبودهایی است که امیدواریم در چاپ های بعدی مورد توجه جدی قرار گیرند .
۱۱ – در پایان مولفان گرامی بایستی بدانند که آثار مکتوب برای همیشه تاریخ باقی خواهند ماند چه بسا نسل آینده از این آثار به عنوان مدرک مستند برای اثبات برخی منو یات وادعاهای خود استفاده نمایند بنابراین هنگام نگارش اینگونه آثار بایستی دقت نمود تا سرحد امکان از ورود به موارد شک آلود و مناقشه آمیز خود داری نمود تا هیچکس نتواند در آینده از مطالب کتاب بهره برداری کند  .

حیدر ملکی نژاد - استان ایلام