شهر تاریخی سیروان(شیروان)در حوزه شمالی استان ایلام و شمال شرقی شهر ایلام در دامنه های اطراف و لایه های زیرین سراب کلان واقع  در شهرستان شیروان چرداول به صورت نیمه مدفون با بقایای آثار معماری ارزشمند قرار دارد .این شهر از جمله مراکز زیست محیطی باستانی است  که در دوره های میانکوهی زاگرس واقع شده است.
وجود آب فراوان و چشمه های جوشان  و رودخانه خروشان در این شهر یاد آور  همزادی توأم آب و آبادی در ایران  و تلفیق معماری خاص  و با شکوه با آب-مظهر پاکی و زایش و زندگی –است آنگونه که در فیروز آباد فارس و طاق بستان کرمانشاه  و تخت سلیمان در آذربایجان غربی نیز دیده می شود  سنت استفاده از  سنگ و ملات، ساروج و گچ طبیعی یاد آور شیوه های معماری قلعه دختر فارس و شهر تاریخی سیمره در دره شهر است.این امر به قول دمرگان باستان شناس فرانسوی مبنایی بر ساسانی بودن این شهر است.سنتی که تا سده های سوم و چهارم قرون اولیه اسلامی در دره های میانکوهی زاگرس حفظ شده است.
این شهر در دوران شکوه و عظمت خود مرکز ایالت ماسبذان از شهرهای مهم و آباد ایران در دوره ساسانی بوده و وجود پلهای و راه ها و محوطه ها و قلاع و سکونت گاههای باستانی در این محوطه گویای اهمیت این شهر است .مهمترین قلعه آثار این مجموعه سنگی مشرف بر شیروان مله گه ون است.

سیروان از دیدگاه سیاحان جغرافی نویسان اسلامی و باستانشناسان

مولف کتاب جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقی می نویسد:در باختر لر کوچک در مرز باختری دو ولایت ماسبذان و مهرجان قذق قرار دارد  که مهمترین آنها  سیروان  و سیمره بوده  و هنوز خرابه های آن دو شهر باقی است.
راولینسون می نویسد:خرابه های سیروان (شیروان)کاملترین  بازمانده یک شهر ساسانی به شمار می آید دیوار منازل عموماً عظیم  و از سنگ و ملاط آهکی  فوق العاده محکم که از کوه های مجاورآورده شده ساخته شده است.تمام منازل زیر زمینی دارند که آن هم شامل اطاق های هلالی مانند است در میان خرابه های سیروان  بازمانده بنای عظیم موسوم به قصر انوشیروان مشاهده می شود
بلاذری   در فتوح البلدان گوید:ابو موسی  .... خود به ماسبذان شد.اهل  آن با وی جنگی نکردند .اهل شیروان نیز به همان  شروط صلح دینور  صلح خواستند  و جزیه  و خراج بپرداختند.در مورد این شهر آمده است ((آبادی و خرابه های این شهر از گچ و سنگ . متعلق به دوره ساسانیان  و عیناً نظیر دره شهر است .شیروان شهری عجیب  و حالیه خرابه هایی از آن به جای مانده است.
از جمله کسانی که در مورد شیروان اظهار نظر کرده اند می توان از مقدسی،ابن خردادبه،ابن فقیه،ابو دلف مسعر،یاقوت،اصطخری،ابن واضح . ابن الاثیر نام برد.
مقدسی شیروان را شهر معتبر معرفی کرده است
ابن خردادبه می نویسد:پایتخت ماسبذان شهر شیروان بوده است
ابن فقیه: گوید:قباد پادشاه ساسانی حکما  و اطبا به این شهر آورد.
مولف حدود العالم شیروان را شهری آباد و خرم معرفی کرده است.
به نوشته ابن حوقل:
سیروان شهری است کوچک که بناهای آن مانند شهرهای موصل و تکریت با سنگ و گچ ساخته شده است
دومورگان گوید: من فکر می کنم در تپه و تل شیروان  و ... خرابه های شهری از عهد ساسانیان را باز یافته ام  وی علت اولیه تاسیس شهر شیروان  را چشمه  پر آبی دانسته  که در این محل  جاری است  و در اطراف این چشمه  است  که اولین بناها بر پا شده اند و اکنون این چشمه به نام سراب کلان موسوم است.لازم به یاد آوری است که دومورگان  در فاصله سالهای ۱۸۹۳-۱۸۹۶ میلادی دره شهر و شیروان را بررسی کرده است.
شیروان در سال ۲۱ هجری به تصرف لشکریان ابو موسی در می آید.شرح این رویداد در کتاب کامل ابن الاثیر ثبت شده است.

برگرفته از کتاب پایتخت باستانی گمشده