درد دلهای کاربران
نمایش همه مواردقوم ریزه وند
محمد
ایل ریزوند(ریزه وند)
۱- قبل از ورود والیان به پشتکوه
۲- بعد از ورود والیان به پشتکوه
۱. ریزوند قبل از ورود والیان به پشتکوه
ریزوندها در مناطق شمالی استان و بصورت ایلیاتی تحت ریاست بالاترین شخص ایل که توشمال ایل بود اداره می شد.و سالانه به دولت مرکزی مالیات می دادند.
۲. بعد از ورود والی به پشتکوه
قبل از تسلط والیان بر پشتکوه در زمان صفویان در سال ۱۰۰۶ مردم ریزوند از صاحبان و مالکان پشتکوه بودند و رضا خان ریزوند بر مناطق امروزی شیروان چرداول ،کارزان،ایلام و میش خاص حکومت داشت ،ریزوندها بصورت ایلیاتی و تحت نظر توشمال ایل زندگی می کردند.اما بعد از تسلط والیان بر پشتکوه بسیاری از مردم ریزوند یا مهاجرت کردند یا مجبور به فروش اجباری زمین های خود به والی یا اطرافیان آن شدند و بسیاری از آنان به خارج از پشتکوه مهاجرت کردند که ایل چرداولی(چهاردولی) یکی از ایلات بزرگ ساکن آذربایجان غربی که اکنون خود را منسوب به شهرستان چرداول می دانند از ایل ریزوند بوده اند که در زمان صفویه پشتکوه را ترک کردنده اند.اما در زمان قاجار به دلیل اختلاف والیان و قاجار و تغیر محل حکومت والیان از لرستان به پشتکوه(ایلام امروزی) به نقل از ریش سفیدان چندین جنگ بین ایل ریزوند و والیان رخ داد که در نهایت با شکست ریزوندها،ایل ریزوند دچار فروپاشی شد و اکثر آنان به ماهیدشت کرمانشاه ،خانقین،مندلی،... مهاجرت کردند. و تعدادی از آنان در بولی بخش چوار و مهران و سورگه و شهرستان چرداول باقی ماندند ،اما بعد از ۱۱۰سال بعد از ورود والیان به پشتکوه و با روی کار آمدن توشمال صیدرضا (علان) احمدی فرزند کدخدا علان(علیرضا) ، ایل از هم پاشیده را در داخل و خارج استان سرو سامان داد و مرکز حکومت خود را دهستان کنونی ریزوند واقع در شهرستان چرداول قرار داد.و بعد از اقدامات و زحمات زیاد دوباره ایل ریزوند را گرداوری کرد.
حوزه حکومت توشمال صیدرضا احمدی:
حوزه حکومت توشمال صیدرضا احمدی از روستای موشکان در نثار چرداول تا روستای چمچرو و از روستای باخله تا چال زخال واقع در روستای بلاوه خشکه می باشد .
چال زغال چاهی است که توسط توشمال صیدرضا احمدی و محمدرحیم خان بیژنوند حفر و پر از زغال شد و آن را مرز بین ایل ریزوند و بیژنوند می نامند.
توشمال صید رضا احمدی
توشمال صید رضا احمدی گردآورنده دوباره و سرپرست و آخرین توشمال ایل باستانی ریزهوند میباشد که در سرو سامان دادن و حفاضت از مردم ایل ریزهوند متحمل زحمات زیادی شد.
مهمترین اقدامات صیدرضا در طول حیات:
۱- گردآوری و سروسامان دادن دوباره ایل ریزهوند: ایل ریزهوند که بعد از ورود والییان لر به استان که طی چندین نبرد شکست خورد و دچار فروپاشی شده بود و اکثر مردم ایل مجبور به مهاجرت از استان شده بودن بعد از حدود ۱۰۰سال دوباره با روی کار آمدن توشمال صید رضا احمدی (علان)، توشمال اقدام به جمعآوری و سروسامان دادن دوباره ایل ریزوند در داخل و خارج استان نمود.
۲- جنگ گه وز (گاوز)بعد از فروپاشی ایل ریزهوند زمینهای آباد گه وز توسط مردم میش خاص تصرف شده بود که توشمال صید رضا با در دست داشتن ته جک قولنامه زمینها و گرد آوری تمام ریزهوندهای داخل و خارج استان جهت بازپسگیری زمینهای گه وز وارد جنگ شده و طی چندین جنگ موفق به بازپسگیری زمینهای گه وز شد
۳- بیرون راندن عدهای از مردم تیره خیروند ایل خزل (کلی کلی) از زمینهای شمالی ریزهوند: در شهریور ۱۳۲۰ بعد از اینکه توشمال برای دیدار عبدالحسین خان ابوقداره رفته بود عدهای از مردم طایفه خیروند ایل خزل بعد از خلع رضا شاه اقدام به تصرف زمینهای روستاهای موشکان، جوب خانم، و شهرک شباب کرده بودند و همچنین تمام مردم آن مناطق را آواره کرده بودند و تا مرحله شخم زمینها نیز پیش رفته بودن و تا این خبر به کدخدا میرسد کدخدا جهت پسگیری و بیرون راندان متجاوزان اقدام میکند و طی یک جنگ موفق به بازپسگیری زمینها و اسکان دوباره مردم در آنجا میکند. ناگفته نماند این موضوع به گفته بزرگان دو طایفه میباشد.
۴- تبعید به مدت ۷ سال به قزوین :توشمال صیدرضا همیشه حامی مردم ریزوند بود ،یکی از این نمونه ها زمانی رخ داد که وقتی ماموران شاهنشاهی به مردم خواستند ظلم کنند با واکنش توشمال روبرو شدند و توشمال با ماموران درگیر شد و آنان را کتک زد که باعث تبعید توشمال به مدت ۷ سال به قزوین شد.
منبع:
سلسله انساب شهری و عشایری استان ایلام. رستم رفعتی. ایلام: انتشارات برگ آذین، ۱۳۸۶.